Το Java Collections Framework υλοποιεί δομές αποθήκευσης και ανάκτησης δεδομένων καθώς και αλγορίθμους εύρεσης και ταξινόμησης. Συνοπτικά απαρτίζεται από τα εξής:

• Interfaces: Γενικοί τύποι δεδομένων που αφορούν επιμέρους κατηγορίες δομών αποθήκευσης.
• Interface Implementations: Οι κλάσεις οι οποίες υλοποιούν τα παραπάνω Interfaces. Σε πολλές περιπτώσεις οι κλάσεις αυτές εισάγουν επιπλέον μεθόδους σε σχέση με τις μεθόδους που προτυποποιούν τα interfaces.
• Αλγόριθμοι: υλοποιήσεις αλγορίθμων, όπως αλγόριθμοι αναζήτησης, αλγόριθμοι ταξινόμησης κ.α.

• Λιγότερος κώδικας προς ανάπτυξη: Κάθε φορά που χρειάζεστε μία διασυνδεδεμένη λίστα ή ένα δένδρο είναι ευκολότερο να το πάρετε έτοιμο.
• Αύξηση της ταχύτητας και της ποιότητας του τελικού προγράμματος: Καθώς το Java Collections Framework (JCF) αποτελείται από βέλτιστες υλοποιήσεις είναι απίθανο να υλοποιήσετε καλύτερα δομές δεδομένων και αλγορίθμους που υλοποιεί το framework.
• Ενοποίηση σχετικά ανομοιογενών APIs μέσω των interfaces: Τα interfaces που παρέχει το JCF διατηρούν κοινά χαρακτηριστικά που κάνουν ευκολότερη την χρήση των δομών δεδομένων και των αλγορίθμων. Κατά συνέπεια, η εκμάθηση του framework είναι σχετικά εύκολη.