Οι μεταβλητές στην γλώσσα προγραμματισμού Java διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες:

• βασικοί τύποι (primitive data types): Ως βασικοί τύποι δεδομένων ορίζονται οι τύποι δεδομένων, οι οποίοι καταλαμβάνουν συγκεκριμένο αριθμό bytes στην μνήμη και είναι προκαθορισμένοι από τον compiler της γλώσσας. Κοινοί τύποι είναι byte, char, int(integer), long, float, double κλπ. Ανάλογοι τύποι δεδομένων απαντώνται και σε άλλες γλώσσες προγραμματισμού, όπως οι γλώσσες C/C++.
• αναφορικοί τύποι (reference types): Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν όλοι οι τύποι δεδομένων οι οποίοι ορίζονται μέσα από μία κλάση και υλοποιούνται με χρήση αντικειμένων. Ο λόγος που καλούνται αναφορικοί τύποι είναι ότι οι μεταβλητή κάθε αντικειμένου στην Java δεν περιέχει το αντικείμενο καθ' αυτό, αλλά ένα δείκτη (αναφορά-reference) στο αντικείμενο. Το αντικείμενο βρίσκεται σε μία διαφορετική περιοχή της μνήμης, όπου δεσμεύεται η απαραίτητη μνήμη από τον κατασκευαστή του αντικειμένου κατά την αρχικοποίηση του και αποδεσμεύεται η μνήμη από τον μηχανισμό Garbage Collection κατά την καταστροφή του.

Επιπλέον, η γλώσσα προγραμματισμού Java διαμορφώνει τις παρακάτω κατηγορίες μεταβλητών με βάση το σημείο στο οποίο ορίζονται. Οι παρακάτω διάκριση ισχύει τόσο για βασικές μεταβλητές, όσο και για αναφορικές μεταβλητές:

• Instance Variables (non-static class fields): Η συγκεκριμένη κατηγορία μεταβλητών είναι εκείνη που συναντούμε συνήθως στα πεδία των κλάσεων. Οι μεταβλητές αυτές έχουν διαφορετικές τιμές για κάθε αντικείμενο της κλάσης και αποθηκεύουν την κατάσταση του αντικειμένου σε κάθε χρονική στιγμή.
• Static Variables (static class fields): Οι στατικές μεταβλητές αποτελούν και αυτές πεδία της κλάσης. Η διαφορά από τις Instance Variables είναι ότι δεν ανήκουν σε επιμέρους αντικείμενα, αλλά στην κλάση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η τιμή των μεταβλητών αυτών είναι κοινή για όλα τα αντικείμενα της κλάσης.
• Τοπικές μεταβλητές (local-variables): τοπικές μεταβλητές σε μεθόδους (σε αναλογία με τις τοπικές μεταβλητές στην γλώσσα C).
• Παράμετροι (parameters): παράμετροι σε μεθόδους ή κατασκευαστές (σε αναλογία με τις παραμέτρους συναρτήσεων στην γλώσσα C)

Σχετικά με την ονοματολογία των πεδίων της κλάσης μπορείτε να ανατρέξετε εδώ .

Οι βασικοί τύποι δεδομένων στην Java σε αναλογία με την γλώσσα προγραμματισμού C είναι οι εξής:

* Ο τύπος boolean λαμβάνει μόνο δύο τιμές. Ο αριθμός των bytes που καταλαμβάνονται δεν ορίζεται και πιθανόν διαφέρει από υλοποίηση σε υλοποίηση JVM.

Εκτός από τους παραπάνω βασικούς τύπους δεδομένων η Java παρέχει ειδική υποστήριξη για αλφαριθμητικά (strings) μέσω της κλάσης java.lang.String.

Εάν οι τιμές των παραπάνω βασικών τύπων δεδομένων δεν αρχικοποιηθούν, την αρχικοποίηση τους αναλαμβάνει ο compiler. Οι προεπιλεγμένες τιμές που θέτει ο compiler δίνονται παρακάτω: